Hipertimezi üstün bir otobiyografik belleğe sahip olmak anlamına gelmektedir. Aslında üstün bir özellik değil, bir nevi sendrom olarak görülür. Hipertimestik sendromu olan insanlar kendisi ve yaşadıkları ile ilgili olayları neredeyse eksiksiz hatırlama kapasitesine sahiptir ve geçmişlerini düşünmek için aşırı efor ve zaman harcarlar.
Bu kişiler hangi tarihin hangi güne denk geldiğini, o tarihte yaşadıkları herhangi bir kişisel olaydan hemen hatırlayabilirler.
Bu ilginç nöropsikolojik durumla ilgili bilgileri 10 başlık altında topladık.
1. Hipertimezi keşfedileli çok kısa bir zaman oldu. Bilim dünyası hipertimezi hakkında yakın geçmişe kadar çok fazla bilgiye sahip değildi. Böyle bir durumun varlığından bile habersiz olduğu söylenebilir. İlk vakanın 2006’da Neurocase isimli bir dergide Jill Price isimli bir kadının durumu ile ilgili yapılan araştırma sonuçları yayınlandığında hipertimezinin dünya çapında bilinirliği arttı.
2. Dünya üzerinde hipertimezi sendromuna sahip insanların çok nadir olduğu düşünülüyor. Ancak bu durum, birçok insanın böyle bir tanıdan haberdar olmaması olabilir. Hipertimezinin bir sendrom olduğunu bilmediği için bu özelliklere sahip olup günlük hayatını devam ettiren binlerce insan olabilir. Konuyla ilgili geniş çaplı bir farkındalık çalışması yapılmış değil.
3. Bir üstün zeka göstergesi değil. Hipertimezinin IQ seviyesi ile bağlantısı yok. Bu sendroma sahip kişiler okudukları her şeyi, öğrendikleri tüm bilgileri akıllarında tutmak gibi bir kabiliyete sahip değiller. Ortaya çıkan ilk vaka Jill Price, okulda çok da başarılı olmadığını ifade etmiş. Hipertimezi her şeyi değil, kendisi ile her şeyi hatırlama durumu olduğundan, akademik hayatta ya da iş hayatında ekstra bir fayda sağladığı söylenemez.
4. İleri vakalarda zaman kavramı yitirilebiliyor. Hipertimezinin bazı uç vakalarında kişinin hatırladığı anısının eski bir olay mı yoksa şu an yaşanan bir olay mı olduğuna karar veremediği söz konusu olabiliyor. Kişi, kendisiyle ilgili bir anıyı o kadar net ve canlı bir şekilde hatırlıyor ki, zaman kavramını yitiriyor ve geçmişi şimdiki an gibi algılamaya başlıyor.
5. Yanılabiliyorlar. İnsan beyninin karmaşık yapısı, bu sendromda da etkisini gösterebiliyor. Hipertimestik sendromu olan kişiler olayları yanlış hatırlayabiliyor ancak yanlış olduğunun farkına varamıyorlar. Bu nedenle yanlış bir bilgiyi gerçekten yaşanmış gibi kabul edebiliyorlar. Bu durum sosyal ilişkilerinde büyük sorunlara yol açabiliyor.
6. Korkunç bir yük. Unutmak bazı durumlar insan zihni için çok önemli bir savunma mekanizması olabiliyor. Unuttuğumuz kötü olaylar hayata sağlıklı şekilde devam etme fırsatı sunuyor. Ancak hipertimezi bunu imkansız hale getirdiği için bu sendromdan mustarip kişiler için bazı olayların üzerine sünger çekip ilerlemek mümkün olmuyor.
7. Anıları aşırı yoğun yaşamak. Çok mutlu olduğumuz anları tekrar tekrar yaşamak ve o duyguları istediğimiz zaman hissetmek güzel olsa gerek. Ancak bu sendroma sahip kişiler sadece mutlu hatıraları değil, acı verici olayları da aynı yoğunlukta hatırlıyor ve aynı acıları hayatları boyunca çekiyorlar.
8. Gereksiz bilgilerle yavaşlayan bir beyin. Bu sendroma sahip kişilerin hafızaları o kadar fazla kişisel bilgi ve olayla doludur ki yeni bilgilere yer yoktur. Normal insanların dün ne yediklerini hatırlamaları bile zorken, onlar herhangi bir günde ne yediklerinden, ne giydiklerine, ne söyleyip ne duyduklarına kadar her detayı hatırlarlar. Hayatta ilerlemek için gerekli olmayan bu kadar fazla detay bilgiyle dolu olan zihinlerinin düşünce kapasitesi oldukça yavaşlar.
9. Nedeniyle ilgili fiziksel bir bulgu yok. Bu sendroma sahip kişiler üzerinde yapılan fiziksel incelemeler net bir sonuç vermemiştir. Beyinlerinde diğer insanların göre belirgin bir farklılık gözlenmemiştir.
10. Hipertimezi çeşitli yapımlara konu oluyor. Radikal bir doktorun hikayesini anlatan ünlü House dizisinin bir bölümünde hipertimezi sendromu işlenmiştir. Bu sendroma sahip olan Brad Williams’ın hayatı kardeşi tarafından belgeselleştirilmiştir. Kurgu roman ve televizyon yapımları için sağlam bir ilham kaynağı olarak ileride sıkça karşımıza çıkacağı kesin.
